پدر علم تلاوت مصر

استاد «محمد محمود رفعت» ملقب به امیرالقرّاء از ستارگان پرفروغ علم قرائت و از نوابغ کم‌نظیر تلاوت قرآن کریم است که مسلط به انواع قرائات و مبتکر در خلق الحان و اصوات زیبای قرآنی است، گزارش زیر به بررسی شخصیت وی و ابعاد فنی تلاوت‌های این استاد می‌پردازد. 

بی‌شک «محمد محمود رفعت» را باید عالم و دانشمند فن قرائت قرآن کریم دانست، قاری نابینایی که توانایی شگرفی در خلق الحان مختلف به طور بداهه و همراه با روح تحزن و تصویر معانی دارد و این افتخار نصیب او شد تا نخستین قاری باشد که تلاوت او در تاریخ قرائت ضبط شد و به ابدیت پیوست.

زائرى که سال‌هـا قبل به شوق زیارت «‌بیت‌الله الحرام‌» به حجّ مشرف شده بود، نقل مى‌کند که هنگام بیتوته در منا ناگهـان خیل عظیمى از زائران شهـرهـاى مختلف را مشاهـده کردم که در این مسجد گرد آمده و به تلاوت قارى نابینایى که با صدایى زیبا و ملکوتى قرآن را قرائت مى‌کرد، گوش می‌کردند، در آن لحظه از نواى قرائت استادانه او متحیّر شده، از خود بی‌خود شدم، چرا که تاکنون چنین صوت زیبایى را که متناسب با معانی آیات قرآن باشد از دیگرى نشنیده بودم و آن قارى کسى جز امیرالقرّاء، استاد محمد رفعت نبود.

وی در علم قرائت قرآن اُسلوبی منحصر به فرد داشت و به واسطه نبوغ ذاتیش در خلق اصوات و تسلط به تجوید و قدرت ادای حروف و مهارت در وقوف آیات الهی همواره در بین مشاهیر قراء قرآن، ممتاز و بی‌نظیر بوده است.

آرى نام شیخ محمد رفعت، در تاریخ قرائت قرآن نامى است بس آشنا، نامى که هـمگان به شهـرت و عظمتش اعتراف کرده‌اند، نامى که پیرامون او افسانه‌هـاى بیشمارى رونق گرفت، زیرا او را نابغه‌اى شگفت مى‌پنداشتند. 

«محمد محمود رفعت» کیست؟

استاد محمد محمود رفعت در سال 1300 هجری قمری، مطابق با 1261 هجری شمسی در شهـر قاهـره، دیده به‌جهـان گشود، وی در سن شش سالگى به بیمارى شدیدى مبتلا شد و به همین علت بینایى خود را از دست داد و تا پایان زندگى از نعمت بینایی محروم شد

گویند یک‌بار افسرى کانادایى به نزد مدیر رادیوى انگلیس آمده، از او درخواست کرد تا ملاقات او را با استاد رفعت فراهـم آورد، چرا که پس از استماع صوت وی تحت تأثیر قرار گرفته، پذیراى دین اسلام شده بود، مدیر رادیو نیز به خواسته این شخص پاسخ مثبت داده و زمینه ملاقات او را با این استاد فراهـم کرد تا جایى که آن مرد توانست مدتى را در کنار او زندگى کند.

محمد رفعت از مفاخر جهان اسلام در زمینه تلاوت قرآن کریم بوده و در علم قرائات روشى منحصر به‌فرد داشته و در میان قاریان بزرگ جهان جایگاه ویژه‌اى به ‌خود اختصاص داده است به طوری که از او به عنوان پدر علم قرائت قرآن کریم یاد می‌شود.

این افسر پس از انقضاى این مدت با بازگشت به سرزمینش، در وصف چنین نابغه‌اى که تمامى ویژگى‌هـا و خصایص نبوغ در او جمع شده بود، مقاله‌اى را به ‌رشته تحریر در‌آورد، وى در آن مقاله عنوان کرد که استاد محمد رفعت اولین و تنهـا قارى قرآن است که تعدادى بی‌شمار از غیر مسلمانان شیفته تلاوت‌های زیباى او شده‌اند.

محمد رفعت از مفاخر جهان اسلام در زمینه تلاوت قرآن کریم بوده و در علم قرائات روشى منحصر به‌فرد داشته و در میان قاریان بزرگ جهان جایگاه ویژه‌اى به ‌خود اختصاص داده است به طوری که از او به عنوان پدر علم قرائت قرآن کریم یاد می‌شود.

نخستین کسى که با تشویق‌هاى خود، او را به سوى آموزش و قرائت قرآن کشانید، پدرش «محمود» بود و سپس نزد استاد «محمود حنفى» که در شناخت الحان قرآنى، استاد برجسته‌اى بود شروع به فراگیرى قرآن کریم کرد.

مجله «کلّ شیء» از جمله نشریات معاصر استاد، در شماره 554 خود مى‌نویسد: روز‌هـاى سه‌شنبه و جمعه هـر هـفته، وقتى ساعت به 9 مى‌رسید، در محلى که جلسه قرآن براى استاد محمد رفعت تشکیل مى‌شد، انبوهـى از جمعیت مسجد را احاطه مى‌کرد، آن‌گونه که دیگر در آن مسجد مکانى خالى از جمعیت یافت نمى‌شد.

در این هـنگام تلاوت استاد محمد رفعت در این مجلس به طور مستقیم از رادیو به سرتاسر کشور پخش مى‌شد و همگان مى‌توانستند از صوت دلنشین استاد که معانى آیات قرآن را نیز در اذهـان مستمعان بر جاى مى‌گذاشت استفاده کنند و هـمراه با احساسى از شوق و حوصله که حاصل تأثیر آیات نورانى قرآن و صوت دلنشین استاد بود، به تلاوت نابغه دوران خود گوش فرا دهند و این در حالى است که در آن ساعت، خیابان‌ها و محلات شهـر، خالى از سکنه شده و این استاد با صوت زیبایش توانسته بود مردم را به‌سوى قرآن جذب کرده و به قولى به آنان حیاتى دوباره ببخشد.

مشهـور است که در سال 1356 هجری قمری، رادیوى بریتانیا تلاوت سوره هـود استاد رفعت را که در مدت سه روز در مسجدى که جمع کثیرى از مردم براى استماع آن اجتماع کرده بودند، ضبط کرد و به‌ دلیل برخوردارى از کیفیت بالایى که این نوارهـا از لحاظ صوت، لحن و علم تجوید و قرائت، دارا است اکنون به عنوان یکى از مفاخر بزرگ بریتانیا محسوب مى‌شود.

از جمله کسانى که در قرائت خود به تلاوت‌هـاى استاد رفعت استناد مى‌‌کنند، استاد «ابوالعینین شعیشع» است و استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» نیز در ایام جوانى به تقلید از این استاد بزرگ مى‌پرداخت.

با تلخیص ازخبرگزاری قرانی ایکنا