بگو چه کاره ای تا بگویم چه لغتنامه ای؟

اگر بروید توی بازار، با 77 قلم لغتنامه مواجه می شوید که هیچ کدام شان شبیه هم نیستند. اینکه کدام یکی از این لغتنامه ها به دردتان می خورند، بستگی به این دارد که می خواهید چه کاری بکنید. اینها راهنمایی هایی هستند برای کارهایی که ما معمولا با لغتنامه ها داریم.

اگر امتحان داری

اولا شما که امتحان داری، اصلا چرا تو اینترنتی؟ در ثانی آدم برای امتحان که لغتنامه نمی خرد. چون در امتحان فقط همان معنایی را که توی کتابت آمده می خواهند. راه چاره این است که خودتان یک لغتنامه کوچک بسازید. برای این کار باید اول یک کاغذ سفید (ترجیحاً کاغذ دفترچه که بعدا قابل جاسازی باشد) در کوچک ترین عرضی که بتوانید یک لغت و معنی اش را بنوسید، تا بزنید. این تا را همین طور و به شیوه بادبزن ژاپنی ادامه بدهید تا کتابتان صحافی بشود. حالا هر قسمت این بادبزن را برای یک یا چند حرف الفبا بگذارید و لغات هر درسی را طبق ترتیب الفبایی و البته با معنی بنویسید. لغتنامه شما آماده است.!

اگر می خواهی کلاس زبان بروی

نکته اصلی و اساسی در این قسمت، هول نشدن است. اگر به محض پا گذاشتن به کلاس زبان، با یک فرهنگ 4 جلدی آریانپور به خانه بر نگردید، کسی شما را سرزنش نمی کند. لغتنامه های جیبی و beginner را برای دل خودشان که چاپ نکرده اند. بد نیست اول یکی از این نمونه ها را تهیه کنید، تا ببینید اصلا با لغتنامه حال می کنید یا نه.

اگر خیلی صفر کیلومترید، یک فرهنگ لغت 2 زبانه با ترجمه فارسی تهیه کنید وگرنه ترجیحا از لغتنامه های زبان اصلی استفاده کنید تا به یادگیری زبانتان  هم کمک کند در مورد لغتنامه انگلیسی، در دعوای قدیمی آکسفورد و کمبریح، طرف آکسفورد را بگیرید و شک نکنید که آکسفوردیها خیلی کاربردی هستند («دیکشنری وبستر» هم تنها مزیتش گت و گنده و جامع بودن است). از میان لغتنامه های فرانسوی هم «روبرت» (یا به قول خودشان غوبغ) از «لاروس» بهتر است.

اگر خرخوان هستی

اگر همه دانشجوهای عالم هم نیاز به لغتنامه نداشته باشند، شمایی که به متلک های دوستان هیچ وقعی نمی نهید و دوست دارید همه درس هایتان را از منبع اصلی بخوانید، حتما نیاز به 2 جور لغتنامه دارید: یکی لغتنامه عمومی انگلیسی (حالا یا انگلیسی به فارسی یا انگلیسی به انگلیسی، بستگی به درجه خرخوانی خودتان دارد) که کارتان با یک فرهنگ یک جلدی و elementary هم راه می افتد. اما در مورد لغتنامه تخصصی رشته تان شک نکنید که فرهنگ کامل بگیرید و به خلاصه و pocket و این جور چیزها که مغایر با روح خرخوانی است، قناعت نکنید. به تجربه ثابت شده که نسخه خلاصه لغتنامه های تخصصی فقط به درد دانشجوهای ترم یکی می خورد که برای قیافه گرفتن بتوانند هزینه کمتری بکنند (اگر دانشجوی پزشکی هستید، داشتن یک فرهنگ اختصارات هم برای تکمیل تریپ دکتری اکیدا توصیه می شود).

اگر دانشجوی ادبیات هستی

اگر آدم دانشجو رشته هایی مثل زبان اسپانیولی یا فرانسه باشد، تکلیفش مشخص است؛ می رود بزرگ ترین فرهنگ لغت موجود در بازار آن زبان به فارسی را می خرد و می گذارد سر طاقچه تا علاوه بر استفاده، پز رشته اش را هم به همسایه و فامیل بدهد اما اگر دانشجوی زبان فارسی باشید تکلیف چیست؟ در این صورت، آدم هر چقدر هم که لغتنامه های مختلف فارسی بخرد، ملت می گذارند به حساب بلد نبودن حرف یومیه. پس این است که دست نگه دارید و بیخودی هی لغتنامه نخرید. یک فرهنگ جمع و جور امروزی (مثلا نسخه 2 جلدی «فرهنگ سخن» ) و یک فرهنگ لغت تک جلدی قدیمی (مثلا «غیاث اللغات» ) کارتان را راه می اندازد. این جوری هم لغات قدیمی را راحت پیدا می کنید، هم کاربردهای دیروزی و امروزی لغات را می توانید یکجا مقایسه کنید.

اگر می خواهی از ادبیات لذت ببری

 تو می خواهی متن " تاریخ بیهقی" را بخوانی و حالش را ببری ، می خواهی لغتی را که وسط ترجمه محمد قاضی نفهمیده ای، پیدا کنی؛ می خواهی وقتی وسط خواندن شعر اخوان گیر افتادی، معنی را از کسی بپرسی که با او خجالت و رودربایستی نداشته باشی و... دیگر چرا می روی 17 جلد لغتنامه دهخدا را می خری که خواند خودش برایت یک دردسر تازه باشد؟ «لغتنامه» که برای تو نیست. خواندن آن به درد استادها و پژوهشگرهای ریش و سبیل دار کار درست می خورد. تو باید یک لغتنامه تک جلدی بگیری که هم تعداد لغت هایش زیاد باشد، هم توضیحاتش راحت الحلقوم باشد و هم وزنش زیاد نباشد. ما «کامل فرهنگ فارسی» غلامرضا انصاف پور یا فرهنگ معاصر فارسی» دکتر صدر افشار را برایت نسخه می کنیم.

اگر می خواهی فیلم ببینی

برای فیلم دیدن به زبان اصلی، شما بیشتر از لغات رسمی زبان خارجی، به دانستن اصطلاحات کوچه و خیابانی یعنی «slang» نیاز داریدد. توجه به slang در اینجا چند سالی است که مد شده و توی بازار کتاب خودمان، هم نسخه افست لغتنامه های slang انگلیسی به انگلیسی را پیدا می کنید و هم نسخه ترجمه شده آنها را فقط نکته اینجاست که هیچ کدام از این لغتنامه ها از 2005 به این طرف نیستند که این خودش در تاریخ نقض غرض بشری نقطه عطفی به حساب می آید. به جز اینها، در مجموعه لغتنامه های آریانپور هم یک فرهنگ ضرب المثل های انگلیسی و فارسی هست که تویش می توانید نکات با مزه ای پیدا کنید که به درد فیلم دیدن می خورد؛ مثال اینکه معادل انگلیسی «شیر تو شیر» خودمان، sheep in sheep است!

اگر می خواهی با کامپیوتر کار کنی

«این برنامه را configure کن، آن یکی file را hidden کن، تو open source هستی خیر سرت؟، آهای fttp بیچاره!، یک سری به hard بابا بزن ببین driver ها update شدن؟ پس host این site چی شد؟، این mpeg را چه کسی...». اگر شما هم مثل نگارنده وقتی بالای 3 تا جمله این طوری بشنوید، hang می کنید، چاره ای نیست جز اینکه به لغتنامه ای که خود  Microsoft برای همین لغات و اصطلاحات کامپیوتری آماده کرده (و در هیچ لغتنامه دیگری هم پیدا نمی شوند) connect بشوید. این لغتنامه که سالانه update می شود، روی اینترنت به صورت free قابل download است.

اگر اهل اینترنت هستی

انصاف می دهید که اصلا فاز نمی دهد وسط اینترنت گردی و از این سایت به آن سایت پریدن (آن هم با این اینترنت های dial-up)، آدم پا شود برود لغتنامه را بیاورد، لک و لک دنبال لغت بگردد، معانی مختلفش را بخواند و انتخاب بکند تا تازه بفهمد باید این آیکون را کلیک بکند یا باید از لغتنامه های آن لاین استفاده کنید یا از نرم افزارهای لغتنامه ای پیشنهاد اختصاصی سرآشپز برای این موارد، به شرح زیر است: در مورد لغتنامه های آن لاین، سایت wiktionary (یکی از محصولات جانبی دایره المعارف اینترنتی و یکی پدیا) با قابلیت جست و جو به انواع و اقسام زبان ها (حداقل 11 زبان) بهترین گزینه است. در مورد نرم افزارها هم نرم افزار Babylon (به شرطی که نسخه ای که می خرید، سر یک ماه دوباره پس ورد جدید نخواهند)، نرم افزار خیلی راحت است. (اگر Babylon تان بازی در آورد، Ajax هم چیز بدی نیست.) Babylon برگردان انگلیسی اسم شهر بابل است

اگر می خواهی مترجم بشوی

این تنها حالتی است که شما باید هر چه لغتنامه در بازار هست را بار خودتان کنید. شما حداقل برای شروع ترجمه، هم یک لغتنامه خارجکی زبان مبدأ می خواهید، هم یک لغتنامه 2 زبانه به فارسی، هم یک لغتنامه فارسی درست و حسابی تا بفهمید دارید از لغات فارسی درست و بجا استفاده می کنید یا نه. حتی مترجم هایی دیده شده اند که لغتنامه فارسی به آن زبانی که از آن ترجمه می کنند را هم می گذارند کنار دستشان که اگر به کار چک کردن ترجمه هم نخورد لااقل به عنوان محل استقرار لیوان چایی از آن استفاده کنند. خلاصه که ماجرا خیلی خفن و جدی است و ما کوچک تر از آن هستیم که بخواهیم توصیه ای داشته باشیم.

اگر دنبال کتابخانه خوشگلی

چرا قیافه تان را این شکلی کرده اید؟ اینکه پوزخند و نگاه عاقل اندر سفیه ندارد. یکی از کاربردهای جدی لغتنامه ها همین بحث تزئین کتابخانه است. خود ناشرها هم این نکته را فهمیده اند و در سال های اخیر، جلد لغتنامه ها را رنگ و وارنگ چاپ می کنند. شما هم بسته به اینکه چقدر می خواهید پز بدهید و کتابخانه تان چقدر جا دارد، می توانید انتخاب بکنید؛ لغتنامه دهخدای 17 جلدی سورمه ای، فرهنگ معین 6 جلدی آبی آسمانی، فرهنگ بزرگ سخن 8 جلدی کنفی (مدل روشنفکری)، فرهنگ انگلیسی به فارسی آریانپور 4 جلدی آبی و زرد تابلو، فرهنگ فارسی به انگلیسی آریانپور 4 جلدی زرد قناری و... دیگر چی می خواهید؟

---

همشهری جوان